نرم‌افزار تحت وب چیست؟

در یک تعریف ساده، نرم‌افزار تحت وب (Web-based software) به برنامه‌هایی گفته می‌شود که برای استفاده نیاز به نصب روی دستگاه‌های شخصی ندارند و تنها از طریق مرورگرهای وب مثل  Google Chrome، Mozilla Firefox یا Microsoft Edge به راحتی قابل دسترسی هستند. برخلاف نرم‌افزارهای سنتی که نیاز به نصب و اجرای آن‌ها بر روی سیستم‌های کامپیوتری دارند، نرم‌افزارهای تحت وب تنها نیاز به اتصال به اینترنت و یک مرورگر دارند.

عملیات و پردازش‌های این نرم‌افزارها به جای اینکه بر روی دستگاه‌های محلی کاربران انجام شوند، در سرورهای مرکزی انجام می‌شود. سپس، نتایج این پردازش‌ها به مرورگر کاربر ارسال می‌شود. به این ترتیب، کاربران بدون نیاز به خرید سخت‌افزار خاص یا نصب نرم‌افزارهای پیچیده، می‌توانند از امکانات این نرم‌افزارها استفاده کنند.

تاریخچه وب سایت

در دوران اولیه محاسبات، پیش از ظهور نرم‌افزارهای تحت وب، پردازش برنامه‌ها به صورت ترکیبی از کدهای موجود در سرور و کدهای نصب‌شده بر روی سیستم‌های کاربران انجام می‌شد. به عبارت دیگر، برای استفاده از هر برنامه، کاربران مجبور بودند نرم‌افزار را به‌طور مستقل روی دستگاه خود نصب کنند و از طریق رابط کاربری محلی به آن دسترسی پیدا کنند. این دسته از نرم‌افزارها که به آنها "نرم‌افزارهای محلی" یا "Local Software" گفته می‌شود، نیازمند به‌روزرسانی دوگانه بودند: هم به‌روزرسانی سرور و هم نسخه‌های نصب‌شده بر روی سیستم کاربران. این فرآیند نه تنها هزینه‌های پشتیبانی را افزایش می‌داد، بلکه زمان زیادی هم صرف آن می‌شد.

علاوه بر این، نرم‌افزارهای محلی به‌طور خاص به سیستم‌عامل‌ها و معماری‌های خاص هر دستگاه وابسته بودند، به طوری که انتقال آنها بین سیستم‌عامل‌ها یا دستگاه‌های مختلف به یک چالش پرهزینه و زمان‌بر تبدیل می‌شد. این مشکلات هنوز هم در برخی نرم‌افزارها، به‌ویژه برنامه‌های پیش‌فرض تلفن‌های هوشمند، مشاهده می‌شود. اما نرم‌افزارهای تحت وب با استفاده از اسناد وب استانداردی مانند HTML و JavaScript که توسط تمامی مرورگرها پشتیبانی می‌شود، تحول بزرگی در این زمینه ایجاد کردند. این نرم‌افزارها به شیوه‌ای کلاینت-سرور عمل کرده و با استفاده از پروتکل‌های استاندارد HTTP و HTTPS در دستگاه کاربر بارگذاری می‌شوند. از آنجایی که این نرم‌افزارها به‌روزرسانی‌های خود را به‌طور خودکار و با هر بازدید از صفحه وب انجام می‌دهند، دیگر نیازی به نگرانی درباره به‌روزرسانی‌های پیچیده و زمان‌بر نیست.

نرم افزار تحت وب چگونه کار می‌کند؟

نرم‌افزارهای تحت وب به‌طور کلی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند بدون نیاز به نصب یا راه‌اندازی پیچیده‌ای روی دستگاه‌های کاربران، از طریق اینترنت و مرورگر وب قابل دسترسی و استفاده باشند. عملکرد این نرم‌افزارها به‌طور خلاصه در چند مرحله اصلی قابل توضیح است:

•   دریافت درخواست از کاربر: وقتی کاربر به وب‌سایت یا نرم‌افزار تحت وب دسترسی پیدا می‌کند، ابتدا مرورگر وب دستگاه کاربر (مثل گوگل کروم یا فایرفاکس) درخواست را برای دسترسی به نرم‌افزار به سرور ارسال می‌کند. این درخواست معمولاً شامل اطلاعاتی مانند URL وب‌سایت، درخواست برای بارگذاری صفحه خاصی، یا داده‌هایی که کاربر وارد کرده است (مثل فرم‌ها) می‌شود.
•  پردازش درخواست توسط سرور: سرور نرم‌افزار تحت وب درخواست دریافتی را پردازش کرده و با توجه به منطق و قواعد برنامه، عملیات مورد نیاز را انجام می‌دهد. در این مرحله، سرور ممکن است اطلاعات را از پایگاه داده یا منابع دیگر استخراج کرده و آن‌ها را آماده کند. تمام محاسبات و پردازش‌های سنگین بر روی سرور انجام می‌شود، نه بر روی دستگاه کاربر.
• ارسال پاسخ به کاربر: پس از پردازش درخواست، سرور نتیجه را به صورت کدهای HTML، CSS، و JavaScript به مرورگر کاربر ارسال می‌کند. این کدها در مرورگر بارگذاری شده و به‌صورت یک صفحه وب تعاملی و کاربرپسند نمایش داده می‌شوند.
•  به‌روزرسانی و تعامل مداوم: نرم‌افزارهای تحت وب معمولاً به‌طور خودکار به‌روزرسانی می‌شوند. به این معنی که با هر بار بارگذاری یا بازدید از صفحه، آخرین نسخه نرم‌افزار به کاربر نمایش داده می‌شود. این ویژگی به کاربر این امکان را می‌دهد که همیشه به جدیدترین ویژگی‌ها و اصلاحات دسترسی داشته باشد بدون اینکه نیازی به انجام هیچ‌گونه عملیات اضافی برای نصب به‌روزرسانی‌ها باشد.
•   استفاده از پایگاه‌های داده: بسیاری از نرم‌افزارهای تحت وب اطلاعات خود را در پایگاه‌های داده ذخیره می‌کنند. این اطلاعات ممکن است شامل داده‌های کاربر، تنظیمات حساب کاربری، یا سایر اطلاعات حیاتی باشد. سرور به‌طور مداوم این داده‌ها را به روز نگه می‌دارد و به درخواست‌های مختلف کاربران پاسخ می‌دهد.

در نهایت، نرم‌افزارهای تحت وب با استفاده از اینترنت و مرورگر وب به‌عنوان رابطی برای دسترسی به امکانات پیچیده و به‌روز شده‌ای طراحی شده‌اند که به‌راحتی در هر دستگاهی قابل دسترسی است.

مزایای نرم‌افزارهای تحت وب

نرم‌افزارهای تحت وب به دلیل ویژگی‌های خاص و مزایای منحصر به فرد خود، به یکی از انتخاب‌های اصلی در دنیای فناوری تبدیل شده‌اند. در اینجا برخی از مهم‌ترین مزایای این نرم‌افزارها را بررسی می‌کنیم:

• دسترسی آسان از هر کجا و هر دستگاه

• یکی از بزرگ‌ترین مزایای نرم‌افزارهای تحت وب این است که تنها به یک اتصال اینترنتی و مرورگر وب نیاز دارند. به این معنی که کاربر می‌تواند از هر نقطه‌ای از جهان، با هر دستگاهی (کامپیوتر، موبایل، تبلت) به نرم‌افزار دسترسی داشته باشد. این ویژگی بسیار برای کسب‌وکارها و افراد شاغل که نیاز به کار از راه دور دارند، مفید است.

•  عدم نیاز به نصب و به‌روزرسانی

• در نرم‌افزارهای تحت وب، نیازی به نصب برنامه روی سیستم کاربر نیست و تمامی به‌روزرسانی‌ها به‌طور خودکار بر روی سرور انجام می‌شود. این یعنی کاربران همیشه به آخرین نسخه از نرم‌افزار دسترسی دارند و نیازی به دانلود و نصب به‌روزرسانی‌ها ندارند. این امر نه‌تنها راحتی کاربر را افزایش می‌دهد، بلکه باعث کاهش مشکلات مربوط به نسخه‌های قدیمی و ناسازگاری‌ها می‌شود.

•  مدیریت مرکزی و پشتیبانی آسان

• تمامی داده‌ها و پردازش‌ها در سرور مرکزی نگهداری می‌شوند که باعث سهولت در مدیریت و پشتیبانی نرم‌افزار می‌شود. به‌روزرسانی‌ها، نگهداری از داده‌ها و رفع مشکلات می‌تواند به‌راحتی در سرور انجام شود و نیازی به مدیریت جداگانه برای هر سیستم یا کاربر وجود ندارد. این موضوع به ویژه برای سازمان‌ها و تیم‌های فنی که می‌خواهند از هدر رفت منابع جلوگیری کنند، بسیار سودمند است.

• مقیاس‌پذیری بالا

• نرم‌افزارهای تحت وب به‌طور طبیعی مقیاس‌پذیر هستند، زیرا منابع سرور می‌توانند به راحتی افزایش یا کاهش یابند. این ویژگی به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که بر اساس نیاز، سیستم خود را گسترش داده و تعداد کاربران یا درخواست‌ها را بدون مشکلات جدی مدیریت کنند.

• امنیت و پشتیبان‌گیری

• در نرم‌افزارهای تحت وب، داده‌ها معمولاً در سرورهای مرکزی ذخیره می‌شوند که این امر امکان پشتیبان‌گیری و اعمال اقدامات امنیتی مانند رمزگذاری را تسهیل می‌کند. این امر به‌ویژه در مقایسه با نرم‌افزارهای محلی که داده‌ها ممکن است روی دستگاه‌های کاربر ذخیره شوند و در معرض خطرات مختلف قرار گیرند، مزیت بزرگی به شمار می‌آید.

• هزینه‌های پایین‌تر

• از آنجایی که نرم‌افزارهای تحت وب نیازی به نصب سخت‌افزارهای خاص یا به‌روزرسانی‌های جداگانه برای هر دستگاه ندارند، هزینه‌های مربوط به پشتیبانی، نصب و ارتقاء برای کاربران و شرکت‌ها کاهش می‌یابد. همچنین، به‌روزرسانی‌های خودکار باعث کاهش هزینه‌های اضافی ناشی از مدیریت نسخه‌ها و مشکل در سازگاری بین نسخه‌های مختلف می‌شود.

•  دسترس‌پذیری و همکاری آنلاین

• نرم‌افزارهای تحت وب به‌ویژه در محیط‌های تیمی و کاری بسیار کارآمد هستند، زیرا امکان همکاری در زمان واقعی را برای افراد مختلف از نقاط مختلف جغرافیایی فراهم می‌کنند. چندین کاربر می‌توانند هم‌زمان به داده‌ها و پروژه‌ها دسترسی داشته باشند و با یکدیگر در راستای اهداف مشترک همکاری کنند.

• کاهش وابستگی به سیستم عامل خاص

• نرم‌افزارهای تحت وب از آنجا که از مرورگر وب برای دسترسی به خدمات استفاده می‌کنند، وابستگی کمتری به سیستم‌عامل‌ها دارند. این بدان معناست که کاربران می‌توانند از سیستم‌عامل‌های مختلف (ویندوز، مک، لینوکس) یا حتی دستگاه‌های موبایل برای استفاده از نرم‌افزار استفاده کنند.

•  امکان استفاده از منابع ابری

• بسیاری از نرم‌افزارهای تحت وب از فناوری‌های ابری برای ذخیره‌سازی و پردازش استفاده می‌کنند که امکان دسترسی به منابع قوی‌تری را برای کاربر فراهم می‌آورد. این فناوری باعث می‌شود که حتی کاربران با دستگاه‌های معمولی یا قدیمی نیز بتوانند به‌راحتی از نرم‌افزارهای پیچیده بهره‌برداری کنند.

در مجموع، نرم‌افزارهای تحت وب با ویژگی‌های خود، هم برای کاربران و هم برای کسب‌وکارها، انتخابی بسیار کارآمد و مقرون به صرفه محسوب می‌شوند.

کاربرد نرم افزار تحت وب در کسب‌وکارها

نرم‌افزارهای تحت وب به دلیل ویژگی‌های فراوان و انعطاف‌پذیری که دارند، به یکی از ابزارهای حیاتی در بهبود عملکرد و بهره‌وری کسب‌وکارها تبدیل شده‌اند. این نرم‌افزارها به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا فرایندها را ساده‌تر، سریع‌تر و مؤثرتر مدیریت کنند. در اینجا برخی از کاربردهای مهم نرم‌افزارهای تحت وب در کسب‌وکارها آورده شده است:

•  مدیریت منابع انسانی (HRM)

• نرم‌افزارهای تحت وب می‌توانند به‌طور مؤثر در مدیریت منابع انسانی، از جمله پیگیری ساعات کاری، پردازش حقوق و دستمزد، ارزیابی عملکرد و مدیریت استخدام کمک کنند. این نرم‌افزارها به تیم منابع انسانی این امکان را می‌دهند که به‌صورت آنلاین و از هر مکان به داده‌های پرسنلی دسترسی داشته باشند و وظایف خود را به صورت خودکار و بدون نیاز به نرم‌افزارهای نصب‌شده محلی انجام دهند.

• مدیریت پروژه و تیم‌ها

• در دنیای امروز، همکاری در زمان واقعی یکی از اجزای ضروری موفقیت کسب‌وکارها است. نرم‌افزارهای تحت وب مانند Trello، Asana و Basecamp ابزارهایی قدرتمند برای مدیریت پروژه‌ها و هماهنگی تیم‌ها هستند. این نرم‌افزارها به اعضای تیم این امکان را می‌دهند که وظایف، زمان‌بندی‌ها، و پیشرفت پروژه‌ها را به صورت آنلاین رصد کنند و در زمان واقعی با یکدیگر همکاری کنند.

•  مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)

• نرم‌افزارهای تحت وب برای مدیریت ارتباط با مشتریان (CRM) مانند Salesforce و HubSpot به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که اطلاعات مشتریان، تعاملات و تاریخچه خریدهای آن‌ها را به‌صورت متمرکز و آنلاین ذخیره کنند. این نرم‌افزارها به تیم‌های فروش و خدمات مشتری این امکان را می‌دهند که به‌راحتی نیازهای مشتریان را شناسایی کرده و ارتباطات مؤثری با آن‌ها برقرار کنند.

•  خدمات مالی و حسابداری

• نرم‌افزارهای تحت وب به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که فرآیندهای مالی و حسابداری خود را به صورت آنلاین و بدون نیاز به نرم‌افزارهای دسکتاپ پیچیده انجام دهند. ابزارهایی مانند QuickBooks Online و Xero به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا امور مالی خود را به‌صورت اتوماتیک مدیریت کنند، از جمله صدور فاکتور، پیگیری هزینه‌ها، تهیه گزارش‌های مالی و مدیریت مالیات.

•  مدیریت موجودی و زنجیره تأمین

• نرم‌افزارهای تحت وب برای مدیریت موجودی و زنجیره تأمین به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که موجودی محصولات را به‌صورت آنلاین پیگیری کرده و از هر مکانی اطلاعات مربوط به موجودی، سفارشات و تأمین‌کنندگان را مدیریت کنند. این ابزارها به طور خاص برای شرکت‌هایی که محصولات فیزیکی می‌فروشند یا نیاز به مدیریت موجودی در زمان واقعی دارند، بسیار مفید هستند.

• بازاریابی آنلاین و تبلیغات دیجیتال

• نرم‌افزارهای تحت وب ابزارهای مؤثری برای مدیریت کمپین‌های بازاریابی آنلاین و تبلیغات دیجیتال ارائه می‌دهند. از نرم‌افزارهایی مانند Google Ads، Mailchimp و Hootsuite می‌توان برای مدیریت تبلیغات آنلاین، ایمیل مارکتینگ و حضور در رسانه‌های اجتماعی استفاده کرد. این ابزارها به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که کمپین‌های تبلیغاتی خود را به‌صورت آنلاین، از هر جایی و در هر زمانی مدیریت و نظارت کنند.

• پشتیبانی آنلاین و چت زنده

• نرم‌افزارهای تحت وب مانند Zendesk و LiveChat به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که خدمات پشتیبانی مشتری را به‌صورت آنلاین و در زمان واقعی ارائه دهند. این ابزارها به تیم‌های پشتیبانی اجازه می‌دهند که به سرعت به سوالات و مشکلات مشتریان پاسخ دهند و رضایت آن‌ها را افزایش دهند.

• فروشگاه‌های آنلاین و تجارت الکترونیک

• نرم‌افزارهای تحت وب می‌توانند به کسب‌وکارها کمک کنند تا فروشگاه‌های آنلاین خود را راه‌اندازی و مدیریت کنند. پلتفرم‌های تجارت الکترونیک مانند Shopify و WooCommerce این امکان را می‌دهند که محصولات را آنلاین بفروشید، پرداخت‌ها را مدیریت کنید و فرایندهای ارسال کالا و مدیریت سفارشات را به صورت خودکار انجام دهید.

• آموزش و توسعه

• نرم‌افزارهای تحت وب همچنین در حوزه آموزش و توسعه منابع انسانی کاربرد دارند. سیستم‌های مدیریت یادگیری (LMS) مانند Moodle و TalentLMS به شرکت‌ها کمک می‌کنند که دوره‌های آموزشی آنلاین برای کارمندان خود فراهم کنند و پیشرفت آن‌ها را پیگیری کنند.

•  تحلیل داده‌ها و گزارش‌گیری

• نرم‌افزارهای تحت وب مانند Google Analytics و Tableau به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا داده‌های جمع‌آوری‌شده از منابع مختلف را تحلیل کرده و گزارش‌های مفصل از عملکرد خود تهیه کنند. این نرم‌افزارها به‌ویژه برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در کسب‌وکارهایی که نیاز به تحلیل دقیق داده‌ها دارند، بسیار مفید هستند.

سخن پایانی

نرم افزار تحت وب چیست؟ در یک تعریف ساده، نرم‌افزار تحت وب (Web-based software) به برنامه‌هایی گفته می‌شود که برای استفاده نیاز به نصب روی دستگاه‌های شخصی ندارند و تنها از طریق مرورگرهای وب مثل Google Chrome، Mozilla Firefox یا Microsoft Edge به راحتی قابل دسترسی هستند. برخلاف نرم‌افزارهای سنتی که نیاز به نصب و اجرای آن‌ها بر روی سیستم‌های کامپیوتری دارند، نرم‌افزارهای تحت وب تنها نیاز به اتصال به اینترنت و یک مرورگر دارند.